2021 yılında keşfedildikten hemen sonra kazılarına başlanan Çakmaktepe’de ana kayaya oyularak muntazam şekilde yapılmış yuvarlak planlı, çukur tabanlı tek odalı konutlar (ev) ve özel/kamu yapıları tespit edilmiştir.
Çapları 3-5 m. arasında değişen konut yapılarda ana kaya taban olarak kullanılmıştır (Resim 4-5). Ana kayanın eğimli olduğu alanlarda ise çakıllı taban uygulaması yapılarak “terrazzo” tabanların ilk denemeleri uygulanmıştır.
Çakmaktepe küçük buluntuları arasında taş kaplar yanı sıra taş boncuklar gibi süs eşyaları da bulunmaktadır.
Kazılar sırasında açığa çıkarılan öğütme ve ezgi taşları bu dönemde doğada yabanıl halde bulunan bitkilerin toplanarak öğütüldüğüne işaret etmektedir.
Yerleşmede kazı sırasında açığa çıkarılan hayvan kemiklerinin ön tanımlamaları yabanıl halde sığır, atgiller, domuz, ceylan ve tavşan gibi türlerin varlığını göstermektedir. Bu hayvanların en azından bir kısmının bölgede tarafımızdan yapılan yüzey araştırmalarında yerleşimlerin yakın çevresinde saptanan hayvan tuzak alanları/avlaklardan sağlandığı düşünülmektedir. Organize bir şekilde hayvanların kontrolünün sağlandığı uzman avcılığa işaret eden söz konusu bu avlaklar bu dönemdeki toplulukların beslenmesinde ve yerleşikliğe geçişte önemli rol oynamış olmalıdır. Ayrıca Çakmaktepe’de avlanmanın önemine işaret eden ceylan avlama sahnesinin yer aldığı bir buluntu tespit edilmiştir (Resim 10).
Çakmaktepe yerleşimi bölgede yer alan Göbeklitepe, Karahantepe, Harbetsuvan, Sefertepe ve Sayburç gibi diğer Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem yerleşmelerine göre yerleşiklik sürecinin daha erken bir aşamasını yansıtmaktadır. Çakmaktepe yerleşik yaşama geçmiş avcı-toplayıcıların Anadolu’da şimdiye kadar tespit edilmiş ve kazısı yapılmakta olan en eski yerleşimlerinden bir tanesidir. Çakmaktepe’de elde edilen veriler yerleşikliğin bu denli erken bir döneminde belli bir organizasyonu, bilgi ve deneyimi yanı sıra üstün bir beceriyi de yansıtmaktadır. Yazı: Fatma Şahin, Yutaka MiyakeFotoğraflar: Çakmaktepe Proje Arşivi
