Göbeklitepe | Taş Tepeler

Ana Sayfa

Araştırmalar

Yerleşmeler

Haberler Galeri Destekçiler İletişim

Zirvedeki Avcılar, UNESCO Dünya Miras Listesinde (2018)

GÖBEKLİTEPE

Konumu

Göbeklitepe, Türkiye'nin güneydoğusunda, günümüz Şanlıurfa şehrinin yaklaşık 15 kilometre kuzeydoğusunda yer alan erken Neolitik döneme ait bir yerleşmedir (yaklaşık MÖ 9.600-7.750 kal.). Dokuz hektarlık bir alanı kaplayan tarihöncesi yerleşim, deniz seviyesinden yaklaşık 770 metre yükseklikteki Germuş Sıradağları'nın zirvesinde yer almaktadır. Güneyde Harran Ovası'na, kuzeyde ise Doğu Toroslar'a hakim bir konuma sahiptir.

Keşif ve Araştırma
Geçmişi

Göbeklitepe arkeolojik bir alan olarak ilk kez 1960'larda İstanbul ve Chicago Üniversiteleri tarafından bölgede gerçekleştirilen bir yüzey araştırması sırasında keşfedilmiştir. Höyüğün yüzeyine yayılmış kayda değer miktarda çakmaktaşı buluntu, buranın Neolitik Çağ’a ait önemli bir yerleşme olduğunu göstermiştir. Ancak, görkemli T biçimli kireçtaşı sütunlu özel yapılar da dahil olmak üzere tarihöncesi mimari, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden Harald Hauptmann ve Klaus Schmidt'in Şanlıurfa Müzesi ile yakın işbirliği içinde yürüttüğü ilk kazılara kadar tespit edilememiştir. Bu kazılar 1995 yılında başlamış ve 2014 yılına kadar Schmidt yönetiminde devam etmiştir.

Kazı projesi 2014 yılında Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, 2019 yılından itibaren ise İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Dalından Prof. Dr. Necmi Karul yönetiminde devam etmektedir. Dr. Lee Clare, 2014 sonbaharından bu yana Alman Arkeoloji Enstitüsü'nün saha ve araştırma direktörlüğü görevini yürütmektedir. Göbeklitepe'deki iki kalıcı koruyucu çatının 2017 yılında tamamlanmasının ardından, alan 2018 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak kabul edilmiştir. Göbeklitepe, T.C. Kültür Bakanlığı'nın 2019 yılını resmî olarak "Göbeklitepe Yılı" ilan etmesinin ardından komuoyu tarafından büyük bir ilgi görmüş ve 2020 yılında Karahantepe ile birlikte Taş Tepeler projesinin odak noktalarından biri haline gelmiştir.

Arkeolojik Araştırmalar

Araştırmalar, yakın zaman öncesine kadar ağırlıklı olarak, anıtsal yapılara ve bunların T şeklindeki sütunlarına odaklanmaktaydı. Bu durum Göbeklitepe'nin tamamen ritüel bir alan olarak yorumlanmasına da neden olmuştur. Son yıllarda geçekleşen araştırmaların odağı, alanda sayıca daha fazla olan ve T biçimli dikilitaşların olmadığı yapılara kaymıştır. Günümüzde bu yapılar konut olarak yorumlanmaktadır. Bu sayede, 1.750 yıl boyunca kesintisiz olarak süreklilik gösteren yerleşmenin Yukarı Mezopotamya'dan bilinen çağdaşı erken Neolitik döneme ait diğer yerleşimlerle karşılaştırılması da mümkün olmuştur.

Ekip ve Destekçiler

Göbeklitepe'deki bilimsel araştırmalar, Alman Araştırma Vakfı (DFG) tarafından finanse edilen disiplinler arası uzun süreli "Yukarı Mezopotamya'nın Tarihöncesi Toplumları ve Geçim Kaynakları" projesinin bir parçası olarak yürütülmektedir. Bu proje erken dönem anıtsal mimarisi, besin üretimi ve geçim stratejilerinin kökenlerini, sosyal hiyerarşiyi ve tarihöncesi inanç sistemlerini ele almaktadır. Proje, Alman Arkeoloji Enstitüsü, Ludwig-Maximilians-Universität (Münih) ve Freie Universität (Berlin) araştırmacılarını ve birçok bilim insanını bir araya getirmektedir. Proje Alman Araştırma Vakfı (DFG) tarafından finanse edilmektedir.

Göbeklitepe'deki saha çalışmaları, Alaman Arkeoloji Enstitüsünün Doğu ve İstanbul Departmanları ile İstanbul Üniversitesi ve Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi işbirliğinde, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izni ve desteğiyle yürütülmektedir. Göbeklitepe yerleşmesindeki araştırmalar 2021 yılı itibariyle Taş Tepeler projesinin kapsamında sürdürülmektedir.

Yazı : Lee Clare ve Jonas Breuers

Fotoğraflar : Moritz Kinzel ve Benny Waszk

TC Kültür ve Turizm Bakanlığı

İstanbul Üniversitesi

Alman Arkeoloji Enstitüsü

Alman Araştırma Fonu

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi

Şanlıurfa Valiliği

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi

Haliliye Belediyesi

Doğuş Grubu

Ziyaret Bilgileri

Yaz Dönemi

1 Nisan-24 Ekim

Çalışma Saati: 08:30-19:00

Kış Dönemi

24 Ekim-1 Nisan

Çalışma Saati: 08:30-17:00

Gişe Yaz/Kış Kapanış Saatleri

Yaz Dönemi: 18:30

Kış Dönemi: 16:30

Kapalı Günler: Her Gün Açık

Durum: Açık

Adres

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi

Haleplibahçe, 2372. Sk. No:74/1,

63200 Eyyübiye/Şanlıurfa

İletişim

E-mail: [email protected]

Tel 1: +90 414 313 15 88

Türk Hava Yoları Taş Tepeler ana sponsorudur.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı | Tüm hakkı saklıdır.